Ομιλία Τ. Μπιρμπίλη στην ημερίδα για την Παγκόσμια Ημέρα Νερού

Ομιλία Τ. Μπιρμπίλη στην ημερίδα για την Παγκόσμια Ημέρα Νερού

Με τη διαπίστωση ότι βιώνουμε μια παγκόσμια κρίση στη διαχείριση των υδατικών πόρων και στην προστασία του υδάτινου περιβάλλοντος ξεκίνησε την ομιλία της η υπουργός ΠΕΚΑ, κ. Τίνα Μπιρμπίλη, στην ημερίδα για τηνΠαγκόσμια Ημέρα Νερού, Ζάππειο Μέγαρο.

Η κ. Μπιρμπίλη εξήγησε ότι αυτή η κρίση είναι συνέπεια μιας «αναπτυξιακής λογικής που δεν αναγνωρίζει το απλό γεγονός ότι το νερό είναι μεν ένας ανανεώσιμος πόρος, αλλά δεν παύει να είναι ένας περιορισμένος πόρος».

Παράλληλα, ανέφερε ορισμένους δείκτες και διαπιστώσεις που αποτυπώνουν τα αποτελέσματα αυτής της κρίσης.

-     2 στους 10 ανθρώπους του πλανήτη δεν έχουν πρόσβαση σε ασφαλές πόσιμο νερό με αποτέλεσμα να πεθαίνουν 4.000 παιδιά κάθε χρόνο.

-    4 στους 10 δεν διαθέτουν έστω και στοιχειώδες σύστημα διάθεσης λυμάτων.

-    35.000 άνθρωποι πεθαίνουν κάθε μέρα λόγω έλλειψης πόσιμου νερού αλλά και από τις συνέπειες της ρύπανσης των επιφανειακών και υπόγειων νερών.

Όπως επισήμανε η υπουργός ΠΕΚΑ, τα προβλήματα δεν παρουσιάζονται με την ίδια οξύτητα παντού.

«Η Ελλάδα είναι μία σχετικά ευνοημένη υδρολογικά χώρα της Μεσογείου, αν και η αναντιστοιχία της χρονικής και κυρίως χωρικής κατανομής των βροχοπτώσεων με τις χρονικές και χωρικές κατανομές της ζήτησης έχουν δημιουργήσει στο παρελθόν και εξακολουθούν να δημιουργούν προβλήματα έλλειψης νερού, ιδιαίτερα σε περιόδους ανομβρίας».

«Ευρύτερα αποδεκτή», όπως τόνισε η κ. Μπιρμπίλη, «είναι επίσης η διαπίστωση ότι, λόγω ευκολίας, η εκμετάλλευση των υπογείων νερών γίνεται με εντονότερο ρυθμό σε σύγκριση με την εκμετάλλευση των επιφανειακών νερών, καθώς στη δεύτερη περίπτωση είναι αναγκαίες σοβαρές και συχνά μακροχρόνιες επενδύσεις».

«Οι ορθές αυτές διαπιστώσεις έχουν ωστόσο οδηγήσει σε μία μονόπλευρη στρατηγική αντιμετώπισης του προβλήματος, η οποία σε γενικές γραμμές περιορίζεται στη διαχείριση της προσφοράς, δηλαδή στην αύξηση των διαθέσιμων ποσοτήτων μέσω αναπτυξιακών έργων, όπως είναι οι μικροί και μεγάλοι ταμιευτήρες, οι εκτροπές κ.λπ.».

«Η γενικότερη τάση μείωσης των προς εκμετάλλευση πόρων είτε λόγω κλιματικής αλλαγής είτε λόγω της εντεινόμενης ρύπανσης των νερών, σε συνδυασμό με τις αυστηρότερες ευρωπαϊκές απαιτήσεις για τα οικοσυστήματα επιβάλλουν περιορισμούς και καθιστούν δαπανηρότερα τα αναπτυξιακά αυτά έργα. Κατά συνέπεια, είναι επιτακτική η ανάγκη να δοθεί μεγαλύτερη έμφαση στη διαχείριση της ζήτησης, στο πλαίσιο μιας περισσότερο ολοκληρωμένης διαχείρισης».

Μεταξύ άλλων, η κ. Μπιρμπίλη επισήμανε ότι για το ΥΠΕΚΑ, οι δράσεις στον τομέα των νερών εντάσσονται στο ευρύτερο πρόγραμμα των αναπτυξιακών παρεμβάσεων του Υπουργείου.

«Αποτελούν τη βασική προτεραιότητα στο αναμορφωμένο πρόγραμμά του υπουργείου, στο ΕΠΠΕΡΑΑ. Αποτελούν τον κορμό του πυλώνα που σχετίζεται με την αειφόρο διαχείριση και προστασία των φυσικών πόρων, ενώ διαχέονται και σε άλλους πυλώνες, όπως αυτόν της αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής (υδροηλεκτρικά έργα, αντιμετώπιση ξηρασίας), της αναβάθμισης της ποιότητας ζωής (έργα διαχείρισης λυμάτων) και της ενίσχυσης των μηχανισμών και των θεσμών της περιβαλλοντικής διακυβέρνησης (καταγραφή και δημοσιοποίηση της περιβαλλοντικής πληροφορίας)».

Όπως επισήμανε η κ. Μπιρμπίλη, η Οδηγία Πλαίσιο για τα Νερά αποτελεί το βασικό εργαλείο για τη διαμόρφωση μιας βιώσιμης πολιτικής διαχείρισης. Μετά από καθυστερήσεις, ήδη εκπονούνται τα απαραίτητα Σχέδια Διαχείρισης των Λεκανών Απορροής, με προοπτική να ολοκληρωθούν σε ένα περίπου χρόνο. Η ολοκληρωμένη προσέγγιση του προβλήματος αποτελεί βασικό συστατικό των εκπονούμενων σχεδίων. Μια προσέγγιση που θα σηματοδοτεί:

- Τη στροφή προς μια διερεύνηση της προσφοράς νερού υπό το πρίσμα της κλιματικής αλλαγής.Ειδικότερα, έχει ιδιαίτερη σημασία η εξέταση του νερού τόσο ως πόρου που υφίσταται τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής όσο και ως υλικού, η μη βέλτιστη διαχείριση του οποίου συμβάλλει στο φαινόμενο, π.χ. μέσω αυξημένων ενεργειακών καταναλώσεων.

- Τη στροφή από τη μονοδιάστατη διαχείριση της προσφοράς σε μια περισσότερο ολοκληρωμένη προσέγγιση που δίνει έμφαση στη διαχείριση της ζήτησης. Δεν είναι πλέον δυνατό να θεωρούνται ως δεδομένες οι παραδοσιακές καταναλώσεις, οι παραδοσιακές απώλειες (π.χ. διαρροές λόγω κακοτεχνιών), η αδιαφορία ως προς τις δυνατότητες επαναχρησιμοποίησης και ανακύκλωσης, οι παραδοσιακές ενεργοβόρες καλλιέργειες. Ως ποσοτικός δείκτης μπορεί να χρησιμοποιηθεί το υδατικό αποτύπωμα της χώρας, το οποίο είναι σήμερα στα 2390 m3/κάτοικο/έτος, διπλάσιο δηλαδή του μέσου όρου παγκοσμίως και το δεύτερο μεγαλύτερο διεθνώς, λίγο μικρότερο από αυτό των ΗΠΑ.

- Τη στροφή προς μια οικοσυστημική προσέγγιση των προβλημάτων διαχείρισης του νερού, με έμφαση στην προστασία και ενίσχυση των υπηρεσιών που προσφέρουν τα οικοσυστήματα. Τα υδάτινα συστήματα και οι υγροβιότοποι προσφέρουν υπηρεσίες στρατηγικού χαρακτήρα, όπως πόσιμο νερό, καθαρισμό αποβλήτων, ενδιαιτήματα για διάφορα είδη και αποθήκευση άνθρακα. Η πολιτική διαχείρισης των υδατικών πόρων θα πρέπει να εξασφαλίζει τη διατήρηση των υπηρεσιών αυτών, οι οποίες είναι καθοριστικές για ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού.

Η υπουργός ΠΕΚΑ εξήγησε ότι στόχος της Οδηγίας είναι η επίτευξη καλής οικολογικής και χημικής κατάστασης των υδατίνων σωμάτων μέχρι το 2015.

«Ένας στόχος φιλόδοξος, που δεν προϋποθέτει μόνο δαπανηρά μέτρα και έργα αλλά και αλλαγή νοοτροπίας στην κατεύθυνση ολοκληρωμένων προσεγγίσεων που περιλαμβάνουν συναφείς πολιτικές. Από την μέχρι τώρα πορεία, τόσο στα άλλα Κράτη-Μέλη της Ε.Ε. όσο και στην Ελλάδα, η δυνατότητα επίτευξης όλων των στόχων το 2015 δεν φαίνεται να έχει μεγάλη πιθανότητα, με πιο ρεαλιστική προοπτική την επίτευξή τους στη δεύτερη περίοδο εφαρμογής των Σχεδίων Διαχείρισης, δηλαδή περί το 2020».

«Ωστόσο, πέρα από τις σημαντικές βελτιώσεις που μπορεί να γίνουν σχετικά άμεσα, πολύ σημαντική είναι η υιοθέτηση, μέσω της Οδηγίας, μιας διαφορετικής φιλοσοφίας, ενός νέου παραδείγματος στην κατεύθυνση των όσων προαναφέρθηκαν».

Κλείνοντας, η κ. Μπιρμπίλη ευχαρίστησε την ΕΥΔΑΠ, ενώ τόνισε την ιδιαίτερη και ουσιαστική συνεργασία για την επαναχρησιμοποίηση και εξοικονόμηση των υδάτων, καθώς και για την αντιμετώπιση διαχρονικών προβλημάτων, όπως είναι ο Ασωπός και η Μεσσαπία.

Αντώνης Πιτταράς